"รู้" มี 3 ระดับ

ในสติปัฏฐานสูตร

ความรู้สึกระดับหยาบ

          จะเน้นที่ปะชานาติ (รู้ให้ชัด, รู้เป็นจุด) รู้ชัดว่ากำลังยืน เดิน นั่ง นอน

ความรู้สึกระดับกลาง 

          ท่านใช้คำว่า สัมปชานะการี (รู้ให้ทั่ว) มีความรู้สึกตัวทั่วพร้อมในขณะที่ยืน เดิน นั่ง นอน เหลียวซ้ายแลขวา เคลื่อนไหว จนกระทั่งละเอียดลงไป หายใจเข้าออก พับตา อ้าปาก รู้ให้ทั่ว

          ระดับกลางให้รู้ให้ทั่ว
          ระดับหยาบรู้ให้ชัด

          อารมณ์ทางจิตก็เหมือนกัน ราคะ โทสะ โมหะ เป็นความรู้สึกหยาบ  ต้องรู้ให้ชัด (ถึงแม้จะเป็นนามรูปแต่ก็มีรูปอยู่)

ความรู้สึกระดับละเอียด

          พอเป็นความรู้สึกทั่วพร้อมทั้งหมด ท่านไม่ใช้ทั้งปะชานาติและสัมปะชานะการี ท่านใช้คำว่าสิกขาคือศึกษา ถ้ารู้ทั้งหมดมันจะมีสามวง

          วงที่หนึ่งเป็นปะชานาติ
          วงที่สองขยายกว้างขึ้นเป็นสัมปะชานะการี
          วงที่สามกว้างที่สุดเป็นสิกขา

การรู้จึงมีสามระดับ

          ระดับหยาบ (รู้ให้ชัด) คือ ปะชานาติ
          ระดับกลาง (รู้ให้ทั่ว) คือ สัมปะชานะการี
          ระดับละเอียด (รู้ให้ชัดและรู้ให้ทั่ว) คือ สิกขา

          ๑. ดูให้ชัด (ลึก)
          ๒. ดูให้ทั่ว (กว้าง)
          ๓. ดูให้ชัดและทั่ว (กว้างและลึก)

หลวงพ่อมหาดิเรก พุทธยานันโท
www.buddhayanando.com