" สิ่งใดสิ่งหนึ่ง " มันอยู่เหนือสมมติบัญญัติ หากว่าจิตของท่านผู้ใดเป็นอยู่อย่างนี้ตลอดกาลไม่ผันแปรก็ได้ชื่อว่าเป็น " พระอรหันต ์"
คำว่า " สิ่งใดสิ่งหนึ่ง " เป็นพระดำรัสของพระพุทธเจ้าที่พระองค์ดำรัสว่า " สิ่งใดสิ่งหนึ่ง " ก็เพราะเหตุว่า จะบัญญัติชื่อเสียงเรียงนามว่าอะไรก็บัญญัติไม่ถูกทั้งนั้น เพราะในขณะจิตรู้ในสิ่งนั้น ก็มีเพียง " สิ่งใดสิ่งหนึ่งเท่านั้น " มันอยู่เหนือสมมติบัญญัติ อะไรที่เรา สมมติบัญญัติชื่อมันได้อยู่ สิ่งนั้นก็ไม่ใช่สัจจธรรม เพราะเป็นเพียงสมมติ
"ความรู้จริง เห็นจริง มันอยู่เหนือสมมติบัญญัติ" ขอให้ท่านสังเกตดู ตรงนี้ให้ดี ถ้าหากว่ามีภูมิจิตภูมิธรรมเกิดขึ้นแล้ว ความรู้ธรรมะในขั้นละเอียดของจิตนั้น เป็นแต่เพียง "สิ่งใดสิ่งหนึ่ง" ปรากฏการณ์ ให้รู้อยู่ตลอดเวลา ไม่มีสิ่งที่เราจะไปสมมติบัญญัติ จิตก็นิ่งเด่นอยู่เฉยๆ ภูมิความรู้จะเกิดขึ้นอยู่เรื่อยๆ ทีนี้มีปัญหาว่าภูมิความรู้นั้นมาจากไหน มาจาก " จิต "
จิตที่มีปัญญาอันละเอียดเฉียบแหลม สามารถปรุงความรู้ขึ้นมา ความรู้อันนั้นคือ " ปัญญา " ที่เกิดขึ้นจากจิตตัวที่นิ่งเด่นอยู่นั้นคือ " ตัวพุทธะ " ผู้รู้ ผู้รู้เท่าเอาทันคือไม่หวั่นไหวต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
รู้อะไรขึ้นมาก็เฉย รู้อะไรขึ้นมาก็เฉย เพราะมันเป็นภูมิปัญญาของจิตที่ฝึกอบรมอยู่แล้ว จิตจึงไม่หวั่นไหว ไม่ติดในสิ่งเหล่านั้น ในขณะนั้นเป็นจิตที่บริสุทธิ์สะอาด ไม่มีตัณหา ไม่มีกิเลส ไม่มีอุปาทาน
จิตจึงมีปรากฏการณ์อย่างนั้น ถ้าหากว่าจิตของท่านผู้ใดเป็นอยู่อย่างนี้ตลอดกาลไม่ผันแปร ก็ได้ชื่อว่าเป็น " พระอรหันต ์"
หลวงพ่อพุธ ฐานิโย